TCMB'nin Ağustos Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporuna göre, yıllık enflasyon, yüksek bazın da etkisiyle ana gruplar genelinde düşmeye devam ederken, aylık fiyat artışı gıda grubu öncülüğünde önceki aya oranla zayıfladı.
Gıda fiyatları uzun bir aradan sonra aylık bazda gerilerken, bu gelişmeyi taze meyve ve sebze kalemi başta olmak üzere işlenmemiş gıda alt grubu sürükledi. Enerji fiyatlarındaki artışta doğal gaz mesken tarifelerinde yapılan düzenleme belirleyici oldu.
Temel mal grubu aylık enflasyonu önceki aylara kıyasla bir miktar yükselse de görece ılımlı seyrini sürdürürken, hizmet grubunda, ulaştırma hizmetleriyle zamana bağlı fiyat belirleme eğilimi, güçlü eğitim gibi kalemler öncülüğünde, aylık fiyat artışları gücünü korudu.
Üniversite eğitim ücretleri yüksek bir oranda artarken, bu yıl kayıt tarihlerine bağlı olarak söz konusu artışın kademeli bir şekilde ağustos itibarıyla endekse yansımaya başlaması, hizmet grubu aylık enflasyonunu yukarıya çeken bir unsur oldu.
Üretici fiyatları artışı önceki aya göre bir miktar yavaşlarken, yıllık üretici enflasyonu yüksek bazın da etkisiyle düştü. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle B ve C göstergelerinin aylık artış oranları önceki aya kıyasla yükselirken, medyan enflasyon ve SATRIM gibi aylık fiyat değişimlerinin dağılımına dayalı alternatif göstergeler haziran ayı değerlerine geriledi.
Rapora göre, tüm göstergeler birlikte incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminin kayda değer bir değişiklik sergilemediği değerlendiriliyor.
Mevsimsel etkilerden arındırılmış tüketici fiyat artışı bir önceki aya kıyasla yavaşlarken, B endeksinin yıllık değişim oranı 9,44 puan azalarak yüzde 50,87, C endeksinin yıllık değişim oranı 8,67 puan düşüşle yüzde 51,56 olarak gerçekleşti.
Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, gıda, temel mal, hizmet, enerji ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları bir önceki aya oranla sırasıyla 3,75, 2,76, 2,40, 0,83 ve 0,07 puan azaldı.
Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyir korunurken, temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etti
Mevsimsellikten arındırılmış verilerde, B ve C göstergelerinin aylık artışları bir önceki aya kıyasla yükseldi. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıdada düşerken, diğerlerinde artış kaydetti. Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyir korunurken, temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etti.
Ana eğilime ilişkin medyan enflasyon ve SATRIM gibi dağılım bazlı alternatif göstergeler ise B ve C endekslerinden ayrışarak ağustosta geriledi.
Hizmet fiyatları ağustosta yüzde 4,60 artarken, grup yıllık enflasyonu 7,80 puan gerileyerek yüzde 77,83 oldu. Yıllık enflasyon, ulaştırmada daha belirgin olmak üzere yüksek bazın da etkisiyle tüm alt gruplarda geriledi. Aylık enflasyon, lokanta-otel ve haberleşme gruplarında bir önceki aya kıyasla zayıflarken, ulaştırma hizmetleri (yüzde 9,20) başta olmak üzere diğer alt gruplarda güçlendi.
Ulaştırma hizmetleri fiyatlarındaki yüksek aylık artışta, hava yolu ile yolcu taşımacılığının (yüzde 41,56) yanı sıra şehir içi yolcu taşımacılığı başta olmak üzere bazı yönetilen kalemler etkili oldu.
Kira grubunda aylık artış, sözleşme yenileme oranının ağustos ayında da yüksek olmasının etkisiyle yüzde 7,38'e yükselirken, yıllık enflasyon 1,07 puan düşüşle yüzde 121,26 olarak gerçekleşti.
Diğer hizmetler alt grubunda, başta özel üniversite olmak üzere üniversite ücretlerinin yüksek bir oranda artması ve bu yıl endekse daha erken yansımasıyla eğitim hizmetleri (yüzde 11,34) öne çıkarken, paket turlarda fiyat düşüşünün sürdüğü gözlendi.
Rapora göre, lokanta-otel alt grubu aylık enflasyonu (yüzde 2,03) gıda ve talep görünümünün yansımalarıyla bir önceki aya oranla yavaşladı. Haberleşme aylık enflasyonunun (yüzde 0,61 ile) 2022 öncesi seviyelere gerilemesi de dikkati çekti.
Ağustosta, temel mal grubu yıllık enflasyonu 9,34 puanlık düşüşle yüzde 28,91'e gerilerken, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda azaldı.
Buna göre, mevsimsellikten arındırılmış veriler, temel mal enflasyonunun bir miktar yükselmekle beraber ılımlı seyrettiğine işaret etti.
Dayanıklı mal (altın hariç) fiyatları yüzde 1,50 ile görece düşük bir aylık artış kaydederken, yıllık enflasyon 7,70 puan düşüşle yüzde 23,69 olarak gerçekleşti.
Fiyatlar, otomobilde yüzde 2,24, mobilyada yüzde 1,68 ve beyaz eşyada yüzde 0,55 artarken, diğer elektrikli ve elektriksiz ev aletlerinde yüzde 0,18 geriledi. Giyim ve ayakkabı fiyatları mevsimsel eğiliminin aksine bu dönemde yüzde 0,30'la sınırlı bir artış kaydederken, yıllık enflasyon 10,19 puan azalarak yüzde 28,52 oldu.
Diğer temel mallar alt grubu fiyat artışı ise yüzde 1,44 ile geçen aylara kıyasla daha ılımlı gerçekleşti.
Enerji fiyatları ağustos ayında yüzde 6,84 artarken, grup yıllık enflasyonu 11,66 puan düşerek yüzde 68,45'e geriledi.
Enerjideki yüksek aylık artışta yüzde 27,64 olan meskenlere yönelik doğal gaz fiyat artışının etkisi belirleyici oldu. Diğer taraftan, bu dönemde uluslararası ham petrol fiyatlarındaki gelişmelerin etkisiyle akaryakıt fiyatları aylık bazda yüzde 1,32 düştü.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları ağustos ayında yüzde 1,10 azalırken, yıllık enflasyon 14,03 puan düşerek yüzde 44,88 oldu.
Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 15,60 puan, işlenmiş gıdada ise 12,69 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 41,75 ve 47,66 seviyelerinde gerçekleşti.
Gıda fiyatları 2020 Ağustos'tan bu yana ilk defa aylık bazda azaldı
Gıda fiyatları 2020 Ağustos'tan bu yana ilk defa aylık bazda azalırken, bu gelişmede mevsim ortalamalarına kıyasla taze meyve ve sebze öncülüğünde yüzde 4,89 ile belirgin bir gerileme sergileyen işlenmemiş gıda fiyatları öne çıktı.
Bu dönemde gerek kırmızı gerekse beyaz et fiyatlarında da düşüş gerçekleşti. İşlenmiş gıdada aylık enflasyon yüzde 2,37 ile önceki aya kıyasla sınırlı bir yavaşlama kaydederken, bu grupta çay ve şekerleme-çikolata kalemlerindeki fiyat artışları öne çıktı.
Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları yüzde 4,46 yükseldi. Tütün ürünlerinde, maktu vergi güncellemesinin ima ettiği artışın firmalar tarafından temmuz ayında kısmi bir şekilde nihai fiyatlara yansıtılmasıyla vergi kaynaklı etkinin yaklaşık yarısı ağustos ayına sarktı.
Yurt içi üretici fiyatları ağustosta yüzde 1,68 artarken, yıllık enflasyon yüksek bazın etkisiyle 5,62 puan düşerek yüzde 35,75'e geriledi.
Bu dönemde ana sanayi grupları itibarıyla enerji grubundaki fiyat artışı yüzde 3,04 olurken, ara malı yüzde 1,25 ve dayanıksız tüketim malları yüzde 1,17 ile manşet oranı sınırlayan gruplar olarak gerçekleşti.
Sektörler bazında incelendiğinde, tütün ürünleri, elektrik, gaz buhar ve iklimlendirme, içecekler, basım ve kayıt hizmetleri, makine ve ekipmanlar, kömür ve linyitle ağaç-mantar ürünleri fiyat artışlarıyla öne çıkan alt gruplar oldu.
