Açıklanan rapora göre, Türkiye nüfusunun yüzde 92’sinden fazlası Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) standartlarına göre kirli hava soluyor. 2024 yılı verilerine yansıyan bir diğer dikkat çeken durum ise 2022 yılında ülkemiz genelinde hava kirliliğine bağlı olarak 68 bin 440 ölümün gerçekleşmesi. Bu, 2022 yılında gerçekleşen toplam ölümlerin yüzde 14,2’sini oluşturuyor. Raporda Van’a ait bilgiler de dikkat çekti.
Aynı zamanda Kara Rapor 2024 verilerinde ilk kez hava kirliliği ve meme kanseri arasındaki bağlantı vurgulandı. Buna göre; çapı 10 mikrometreden küçük partikül madde (PM10), çapı 2,5 mikrometreden küçük, daha ince partikül madde (PM2,5) ve NO₂ (azot dioksit) artışı meme kanseri riskini artırıyor; örneğin, her 10 µg/m³ (mikrogram/metreküp) PM10 artışı, meme kanserinden ölüm riskini 1,05 kat yükseltiyor.
Raporda yer alan bilgilere göre, hava kirliliğine bağlı ölüm oranlarının en yüksek olduğu il Van’a komşu olan Hakkari olurken, onu Batman, Şırnak ve Muş izliyor. Raporda Van için spesifik bir ölüm oranı verilmemiş, ancak bölgedeki kirlilik seviyeleri sağlık risklerini artırıyor. 2024 raporunda, 2022 ve 2023 yılı verilerine göre Van dahil birçok ilde azot dioksit (NO₂) ölçümlerinin yapılmadığı belirtildi.
Kara Rapor 2024’e göre Van’ın yıllık PM2,5 ortalaması 29,63 olarak açıklandı. Bu durum, Van’da havanın “kirli” kategoride olduğunu gösteriyor. Aynı zamanda Van’ın değeri, DSÖ verilerine göre solunum yolu hastalıkları, kalp-damar sorunları ve meme kanseri gibi sağlık sorunları için risk teşkil ediyor.
2024 yılı Kara Raporu’nda Van’da PM2,5 için sınır değer 5 µg/m³ yani havada metreküp başına 5 mikrogram kirletici olduğunda atfedilen ölüm sayısı 463, atfedilen ölüm oranı yüzde 17,27, atfedilen ölüm hızı ise 104,64 olarak açıklandı.
Türkiye genelinde hava kirliliğine bağlı ölümler toplam ölümlerin yüzde 14,2’sini oluştururken, Van’ın oranı ülke ortalamasının yüzde 3,07 üzerinde seyretti.
Kara Raporu’nda Van’da PM2,5 için sınır değer 10 µg/m³ yani havada metreküp başına 10 mikrogram kirletici olduğunda ise atfedilen ölüm sayısı 376, atfedilen ölüm oranı yüzde 14,02, atfedilen ölüm hızı ise 84,97 olarak kayıtlara geçti. Van, 10 µg/m³ oranlarına bağlı ölümlerde ise Türkiye ortalamasına benzer bir orana sahip oldu.
Raporda, fosil yakıt bağımlılığının azaltılması gerektiği vurgulanırken, denetimlerin daha yeterli düzeyde takip edilmesi gerektiği belirtiliyor. Ayrıca yenilenebilir enerjiye geçiş, sağlık etki analizlerinin zorunlu hale getirilmesi ve çevresel bilgiye erişim hakkının güçlendirilmesi gibi çözümler sunuluyor.
