Özellikle ekonomik anlamında sıkıntı yaşadığımız bu günlerde, döviz kurundaki sert yükselişler ile birlikte sözleşmelerin(özellikle kira sözleşmeleri) kur yükselişlerine bağlı olarak uyarlanıp uyarlanmayacağı konusu gündemi bir hayli meşgul etmektedir.
Belirtmek gerekir ki, pandemi başlangıcından itibaren dünyayı saran ekonomik buhran tüm dünya ülkelerini etkilediği gibi ülkemizi de olumsuz şekilde etkilemekte, bu durum döviz kurlarında artışa sebep olmakta buda üretim ve tüketim sektörlerine zam olarak yansımaktadır.
Hal böyle olunca kira sözleşmelerinin bu durum karşısında durumu merak edilmektedir. Kişiler arası yapılan sözleşmeler yerine getirilmek için düzenlenir, ve kişilere karşılıklı borçlar yükler. Kira sözleşmesi de karşılıklı borç içeren bir sözleşmedir. Karşılıklı olarak anlaşılarak yapılan sözleşmelerin ortaya çıkacak değişikliklerden etkilenmemesi sözleşmenin doğasındadır. Bu durum kanun koyucu tarafından da dikkate alınmıştır.
Taraflar arasında yapılan sözleşmelerin yerine getirilmesi taraflardan biri için imkansız hale gelebilir veya sözleşme gereğinin yerine getirilmesi taraflardan biri için dürüstlük kuralına aykırı olacak şekilde büyük bir yük oluşturabilir.Bu durumları düşünerek kanun koyucu bir takım önlemler almıştır. Bu durumun başında aşırı ifa güçlüğü gelmektedir.
Kanun koyucu aşırı ifa güçlüğünü Borçlar Hukuku kapsamında düzenlemiş ve gerekçelendirmiştir. Kanun gerekçesine göre Aşırı İfa Güçlüğünden faydalanabilmek için belli başlı şartlar aranmaktadır. Bunlar;
- Sözleşmenin yapıldığı sırada, taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum ortaya çıkmış olmalıdır. Bu durum borçludan kaynaklanmamış olmalıdır.
- Bu durum, sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları, kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değiştirmiş olmalıdır.
- Borçlu, borcunu henüz ifa etmemiş veya ifanın aşırı ölçüde güçleşmesinden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olmalıdır.
Tüm bu şartlar varken kira sözleşmesinin uyarlanması Mahkemeden talep edilebilir. Yargıtayın vermiş olduğu son kararlar da dikkate alındığında döviz kurlarındaki ani ve aşırı iniş çıkışların, ekonomik krizlerin sözleşmelerin uyarlanması konusunda dikkate alınması yönündedir.
Özetle kiracılar, döviz kurlarındaki ani ve aşırı iniş çıkışlar nedeniyle kira bedellerini ödeme konusunda ifa güçlüğü içindeler ise, kira bedelinin uyarlanması için dava açmayı değerlendirebilirler, davaların kazanılma şansı her bir kira ilişkisi özelinde ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Hakim uyarlama talebine ilişkin olarak ödemenin taksitli olarak yapılmasına, kısmi ödeme yapılmasına, temerrüt halinde faiz miktarının azaltılmasına, edim borcunun azaltılmasına karar vermesi mümkündür. Kira uyarlama davası için bir avukattan hukuki yardım alınması faydalı olacaktır.
Sorularınız için avcihatdemir@gmail.com