Urartu Kralı II. Rusa tarafından Tuşba ilçesindeki Van Gölü'ne hakim tepeye inşa edilen, asırlar öncesinden bugüne ulaşan süslemeleri, kerpiç duvarları, taş işlemeleriyle Urartu Krallığı'nın en görkemli yapılarından biri olan kalede, kazı ve restorasyon çalışmaları devam ediyor.
Atatürk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Işıklı'nın başkanlığında antropolog, arkeolog, şehir plancısı, sanat tarihçisi ve restoratörlerden oluşan ekiple sürdürülen çalışmalar, bu yıl Haldi Tapınağı'nın etrafında yoğunlaştırıldı.
Urartularda yönetici sınıfın kullandığı düşünülen anıtsal mimari yapı grubunda yapılan kazılarda Urartuların "baştanrısı" Haldi'ye ithaf edilen 3 bronz kalkan ve 1 bronz miğfere rastlandı.
Ayanis Bölgesi Arkeolojik Kazı ve Araştırma Merkezi laboratuvarında uzman ekip tarafından restorasyon, konservasyon (resim, heykel gibi sanat eserlerinin nesiller boyu özelliklerini kaybetmeyecek şekilde korunması işi) ve ön temizliğine başlanan buluntular, çalışmaların tamamlanmasıyla Van Müzesi'ne kaldırılacak.
"Bunlar, çok değerli eserler"
Prof. Dr. Işıklı, AA muhabirine, bu yıl 3 katlı bir yapının zemin katında yürütülen çalışmalarda zengin bir buluntu grubuyla karşılaştıklarını söyledi.
Buluntuların heyecan verici olduğunu anlatan Işıklı, "Kazılarda pişmiş toprakta 3 bronz kalkan, 1 miğfer ve Urartu çivi yazısıyla yazılmış yazıt parçaları bulduk. Bunlar, çok değerli eserler. Yazılı bilgi ve belge vermesi açısından çok önemli. Urartuların metal ve maden teknolojisinde ulaştığı seviyeyi göstermesi açısından değerli eserler. Buluntular, tanrı Haldi'ye ithaf edilen bronz silahlardır." dedi.
Urartularda çok tanrılı dinin hakim olduğunu ancak her şeyin tanrı Haldi etrafında şekillendiğini belirten Işıklı, şunları kaydetti:
"Urartular, seferlere çıkan, ganimet ve vergiyle ekonomisini ayakta tutan bir devlet yapısına sahip. O yüzden askeri seferler, savaşlar, zaferler onlar için çok önemli. Tanrı Haldi bu savaş ve seferlerde krala ve ordusuna liderlik yapıyor. Kral da kazandığı zaferleri, başarıları tanrı Haldi'ye minnettarlığını silah sunarak yerine getiriyordu. Bu konuda en zengin buluntu grubu burada ele geçti."
"En iyi şekilde korunarak müzeye teslime dilecek"
Kazılar devam ettikçe ortaya çıkarılan buluntularla tapınağın mimarisini, Urartu dönemi için taşıdığı önemi ortaya koyacaklarını ifade eden Işıklı, amaçlarının Ayanis Kalesi'ni kültürel miras çerçevesinde özel bir ören yeri statüsüne kavuşturmak olduğunu vurguladı.
Yeni bulunan eserleri özenle koruduklarını dile getiren Işıklı, "Burası ilk müdahale alanı. Buluntular, yıkıntıların arasından toz ve toprakla beraber geliyor. İlk müdahalede toprak ve tozdan arındırıyoruz. Daha sonra fiziki müdahaleler, kimyasal ve mekanik temizlemeler yapılacak. Ardından eserler en iyi şekilde korunarak müzeye teslim edilecek." diye konuştu.
Kazılarda yazıt parçası da bulundu
Kazıların yoğunlaştırıldığı bölgede savaş aletlerinin yanı sıra bir de yazıt parçası bulduklarını anlatan Işıklı, şunları söyledi:
"Günümüzden yaklaşık 3 bin yıl önce bu topraklar yazı geleneğiyle tanışıyor. Urartular, krali bir devlet olma özelliği itibarıyla yazıyı belgeleme, depolama işlerinde çok kullanıyor. En çok krali ve dini içerikli yazıtlar çıkıyor. Bunlar birer propaganda yazıtı. Her kral yaptığı başarıları yazıyla ortaya koyuyor. Bununla ilgili elimizde çok fazla Urartu yazıtı var ama yeni bulduğumuz yazıt ilk kez tabaka bazalt üzerinde çıktı. Depo yapılarında ilk kez böyle bir yazıt parçası var. Bu yazıtın da uzmanlar tarafından tercümesi yapılacak."
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, 7 Eylül'de sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, Ayanis Kalesi'nde sürdürülen kazılarda Urartuların "baştanrısı Haldi'ye ithaf edilen 3 bronz kalkan ve 1 bronz miğferin ortaya çıkarıldığını açıklamıştı.
